Bliskie spotkania z nasionami, czyli jak odkrywamy nowe lądy nie wychodząc z domu

Spotkania z przyrodą są zawsze źródłem przyjemnych doznań, odkryć i nowych fascynacji, wystarczy na chwilę zatrzymać się i wsłuchać w głos natury, szmer strumienia, szum lasu, wieczorne koncerty świerszczy… Wystarczy zatrzymać się na chwilę i rozejrzeć dookoła, spojrzeć pod liść, gałąź, przyjrzeć się roślinom, żeby stwierdzić, że jest to odrębny, tętniący życiem świat.

Co ciekawe, rzeczy, które wydają się z pozoru dobrze przez nas poznane, po dokładnym zbadaniu mogą zaskoczyć nieoczekiwaną formą, dziwnymi „ozdobami”, których funkcje nie od razu są dla nas zrozumiałe. W powiększeniu proste części roślin okazują się skomplikowanymi tworami, zadziwiającymi i budzącymi nieraz niepokojącą myśl: „jak to dobrze, że jesteśmy dużo więksi”.

Taką „nową ziemią” dla naszego świata percepcji są nasiona z całym swym bogactwem kształtów i barw. Wystarczy tylko przyjrzeć się im przez szkło powiększające (a najlepiej binokular), aby odkryć ich niesamowity urok.

Fot. 1. Kiełkująca siewka arniki górskiej (Fot. K. Dworzycki)

Nasiono jest tworem służącym roślinom kwiatowym do rozmnażania i rozprzestrzeniania się. Składa się z zarodka, substancji zapasowych oraz łupiny nasiennej, która chroni zarodek przed szkodliwymi czynnikami zewnętrznymi. Często łupina ułatwia rozsiewanie nasion, np. dzięki haczykowatym wyrostkom czy też aparatom lotnym.

Fot. 2. Nasiona arniki (Fot. K. Dworzycki)

Zwykle zarodek zaopatrzony jest dodatkowo w tkankę zapasową zwaną bielmem. Bardzo często, oprócz całej gamy wielkości, barw i kształtów, nasiona charakteryzują się też ciekawą rzeźbą powierzchni łupiny nasiennej zwaną skulpturą. Taki rysunek na nasionach stanowi uroczą płaskorzeźbę, która mogłaby stanowić źródło inspiracji dla niejednego artysty. Co więcej jest również cechą indywidualną pozwalającą na identyfikację gatunku.

Fot. 3. Kwiatostan czosnku syberyjskiego (Fot. K. Dworzycki)

Nasiono znajduje się wewnątrz owocu, który odpowiada za jego ochronę i rozsiewanie. Ogromna różnorodność typów owoców spowodowana jest przystosowaniami roślin do różnego typu rozsiewania nasion, np. przez zwierzęta, wiatr czy wodę.

Fot. 4. Nasiona czosnku syberyjskiego (Fot. K. Dworzycki)

Zachęcamy do udania się w podróż w niesamowity świat nasion, tym bardziej, że jest to podróż, którą możemy odbyć nie ruszając się z domowych pieleszy, a przejście „na drugą stronę lustra” umożliwi nam zwykłe szkło powiększające. Powodzenia!

Autorzy: Marta Kroczek i Krzysztof Dworzycki
Karkonoski Park Narodowy