Ponieważ cztery czy nawet pięć dni zlotowych to stanowczo za mało, aby zwiedzić najciekawsze obiekty ziemi jeleniogórskiej, spośród wielu możliwości wybraliśmy dla uczestników Centralnego Zlotu Krajoznawców w dniach 18 –21 sierpnia tylko kilkanaście, bardzo różnorodnych atrakcji. Oczywiście, jako komandor 50. jubileuszowego CZAK-u organizowanego przez Oddział PTTK „Sudety Zachodnie” w Jeleniej Górze, odczuwam niedosyt, bo chciałoby się pokazać znacznie więcej.

Ze względu na usytuowanie naszej bazy w Przesiece zdecydowaliśmy się na początku pokazać bajecznie kolorowy świat wyczarowany dzięki wyrobom Huty Szkła Kryształowego „Julia” w Piechowicach. Do programu dodaliśmy wizytę w Centrum Muzealno-Edukacyjnym Karkonoskiego Parku Narodowego w Jeleniej Górze, które powstało w Sobieszowie, w zabudowaniach pałacowo-gospodarczych dawnych właścicieli tych terenów, rodziny Schaffgotschów.

Podczas 50. CZAK-u nie mogło zabraknąć jubileuszowych akcentów. Postanowiliśmy przygotować spotkanie niesztampowe, takie, które wszyscy będą długo wspominać. Udaliśmy się do Szałasu Sielanka przy Kamieńczyku, który ma opinię miejsca magicznego. A to dzięki właścicielom, państwu Sieleckim, dzięki ich pracy i wielkiemu sercu dla gości. To tutaj miały miejsce poważne przemówienia, powitania, wręczanie wyróżnień, ale i wesoła zabawa. Poznaliśmy zwyczaje Walończyków, wysłuchaliśmy piosenek napisanych przez miejscowego lekarza-poetę w wykonaniu zespołu folkowego „Szyszak”.

Drugiego dnia wybraliśmy się do Lubomierza, urokliwego miasteczka, aby obejrzeć Muzeum Kargula i Pawlaka. To właśnie tu organizowany jest, cieszący się wielką popularnością, Ogólnopolski Festiwal Filmów Komediowych.

Po drodze nie można było pominąć Lwówka Śląskiego, jednego z najstarszych miast w Polsce. To tu działa nieprzerwanie od roku 1209 najstarszy w Polsce browar. Kolejna miejscowość – Wleń – to miasto mające aż dwa pałace i zamek, uważany za najstarszy murowany tego typu obiekt w Polsce. Tu uczestnicy dowiedzieli się, że w 2022 roku Rada Miasta i Gminy Wleń, na wniosek Oddziału PTTK „Sudety Zachodnie” w Jeleniej Górze, podjęła uchwałę o nadaniu obwodnicy miasta nazwy „Aleja 70-lecia PTTK”. Dzięki temu 19 sierpnia 2022 roku zorganizowano uroczystość odsłonięcia tablicy z nadaną nazwą oraz tablicy informacyjnej ufundowanej przez PTTK. Była to dla wszystkich miła niespodzianka.

Uroczystego odsłonięcia tablicy i przecięcia wstęgi dokonali: Artur Zych Burmistrz Gminy i Miasta Wleń, Jerzy Kapłon Prezes ZG PTTK oraz Krzysztof Tęcza Prezes Oddziału PTTK „Sudety Zachodnie” w Jeleniej Górze

Po jubileuszowej uroczystości pojechaliśmy obejrzeć wieżę książęcą w Siedlęcinie, wewnątrz której znajdują się niezwykle cenne, i to w skali światowej, XIV-wieczne malowidła przedstawiające legendę o sir Lancelocie z Jeziora, jednym z legendarnych rycerzy króla Artura.

Program trzeciego dnia zlotu był jeszcze bogatszy, choć mogłoby się to wydawać niemożliwe.

Lokalni przewodnicy oprowadzali uczestników po największych perełkach regionu. Na początek – Bukowiec, sławny dzięki hrabiemu Fryderykowi von Reden, który nabył wieś w 1785 roku. To rozpoczęte przez niego, a dokończone po jego śmierci przez żonę Fryderykę założenie romantyczne (Ornamental Farm) stało się dla właścicieli sąsiednich posiadłości wzorem do naśladowania.

Kolejnym cacuszkiem były Kowary, a właściwie utworzony w 2003 roku Park Miniatur Zabytków Dolnego Śląska. Zgodnie z założeniem jego twórcy park stał się centrum informacyjnym euroregionu.

Następnym punktem było pocysterskie opactwo w Krzeszowie, kompleks najwyższej klasy zabytków określany mianem europejskiej perły baroku. To tutaj można podziwiać kunszt znakomitego malarza Michała Willmanna, którego okrzyknięto śląskim Rembrandtem.

Program zakończyliśmy w Chełmsku Śląskim, mieście, które po ponad 700 latach utraciło prawa miejskie i ponownie stało się wsią. W kawiarni „U Apostoła” skosztowaliśmy tradycyjnego wypieku o nazwie „Bomba Apostoła”.

Na ostatni dzień zlotu zaplanowaliśmy dwa miejsca do zwiedzenia. Pierwsze to ogród japoński „Siruwia” w Przesiece założony przez miejscowych przewodników. Stał się on miejscem, do którego przybywają niemal wszystkie wycieczki zmierzające w Karkonosze. Stworzony z miłości do piękna zyskał miano „małej Japonii”.

Druga atrakcja to Muzeum Karkonoskie w Jeleniej Górze, które powstało dzięki pasjonatom zrzeszonym w Towarzystwie Karkonoskim RGV założonym w 1888 roku. Członkowie tego towarzystwa, chcąc dzielić się swoimi zbiorami z miejscową społecznością, wznieśli gmach muzeum w 1914 roku. Dzisiaj obiekt ma największe zbiory szkła w Polsce oraz linoryty wybitnego grafika Józefa Gielniaka. W celu uatrakcyjnienia ekspozycji przy muzeum dobudowano pomieszczenie z przeznaczeniem na laboratorium szkła. Podczas licznych warsztatów pokazywana jest tu sztuka tworzenia pięknych wyrobów.

To tutaj padło trudne do wypowiedzenia zdanie: „50. Jubileuszowy Centralny Zlot Krajoznawców CZAK 2022 w Jeleniej Górze uważam za zamknięty”.

Dla tych, którzy mogli przyjechać wcześniej, aby zwiedzić jeszcze więcej wspaniałych obiektów, przygotowaliśmy program specjalny. Uczestnicy pojechali do Cieplic Śląskich-Zdroju, jednego z najstarszych uzdrowisk sudeckich. Widzieli Wodospad Szklarki, drugi co do wysokości w polskich Karkonoszach, o wysokości 13 metrów. W Świeradowie-Zdroju spacerowali w krytej hali mającej 80 metrów długości. W celu nabrania sił udali się do Czarciego Młyna w Czerniawie-Zdroju, powstałego pod koniec XIX wieku. W działającym tu Muzeum Chleba zwiedzający mogą zapoznać się z technologią produkcji chleba.

Najbardziej jednak tajemniczym obiektem na trasie był Zamek Czocha w miejscowości Sucha nad Jeziorem Leśniańskim. Historia, która przyciąga tutaj turystów, zaczyna się w 1909 roku, kiedy to nabył go drezdeński przemysłowiec Ernst Gütschow. Choć nie ma na to dowodów, przyjmuje się, że w czasie II wojny światowej w zamku mieściła się szkoła szyfrantów Abwehry. Temat ten był kanwą filmu „Tajemnica twierdzy szyfrów”. W zamku kręcono także „Wiedźmina”. Pierwszym znanym filmem, w którym zaprezentowano tajne przejścia i ukryte klatki schodowe, był obraz „Gdzie jest generał?” Tadeusza Chmielewskiego z 1963 roku.

W trakcie Zlotu umożliwiliśmy wystawienie zbiorów kolekcjonerskich, których prezentacje wywołały wielkie poruszenie. Również dużym zainteresowaniem cieszyły się prezentacje przygotowane przez Andrzeja Mateusiaka, Piotra Gryszela, Tomasza Łuszpińskiego oraz Stanisława Firszta. Forum krajoznawcze poprowadzone przez przewodniczącego Komisji Krajoznawczej ZG PTTK Szymona Bijaka było okazją do gorącej dyskusji. Oczywiście w trakcie Zlotu miało miejsce zebranie Komisji Krajoznawczej. Tym razem miało ono charakter uroczysty.

Dla podkreślenia rangi Zlotu została wydana okolicznościowa kartka pocztowa oraz blok znaczkowy z logo CZAK-u i wizerunkiem zamku Chojnik.

Podam jeszcze, że w CZAK-u wzięło udział 108 krajoznawców z 50 miejscowości. Najwięcej gości przyjechało z Gdańska, Żar, Gdyni i Warszawy. Najstarszy uczestnik Zlotu miał lat 85 a najmłodsza uczestniczka 31. Najwięcej uczestników, bo aż połowa urodziła się w latach pięćdziesiątych XX wieku.

Ponieważ tak duża impreza wymaga sporego wysiłku organizacyjnego podam, że w skład komitetu organizacyjnego weszli: Krzysztof Tęcza (komandor), Andrzej Mateusiak (wicekomandor), Maria Marcinkowska (sekretarz), Anna Tęcza (obsługa biura) oraz Ewa Parafinowicz, Janusz Turakiewicz, Janusz Milewski (obsługa techniczna).

Centralny Zlot Krajoznawców został objęty Patronatem Honorowym przez: Marszałka Województwa Dolnośląskiego Pana Cezarego Przybylskiego, Starostę Powiatu Karkonoskiego Pana Krzysztofa Wiśniewskiego, Prezydenta Miasta Jelenia Góra Pana Jerzego Łużniaka oraz Prezesa ZG PTTK Kolegę Jerzego Kapłona. Instytucje kierowane przez wymienionych wsparły naszą imprezę finansowo jak i materiałowo. Również wiele instytucji pomogło nam w organizacji tak dużego przedsięwzięcia nie pobierając od nas biletów wstępu. Są to: Huta Julia w Piechowicach, Karkonoski Park Narodowy, zamek Czocha, Wieża Książęca w Siedlęcinie, Dolina Pałaców i Ogrodów Kotliny Jeleniogórskiej, Park Miniatur Zabytków Dolnego Śląska, Ogród Japoński „Siruwia”, Muzeum Karkonoskie.

Podczas uroczystości otwarcia Zlotu Marszałek Pan Cezary Przybylski wręczył naszym działaczom wyróżniającym się w pracy na rzecz miejscowej społeczności, przyznane przez Ministra Sportu i Turystyki, Odznaki Honorowe „Za Zasługi dla Turystyki”. Otrzymali je: Maria Marcinkowska, Andrzej Ciosański, Robert Pawłowski, Arkadiusz Wichniak, Jacek Potocki i Krzysztof Tęcza.

Na wniosek Oddziału PTTK „Sudety Zachodnie” w Jeleniej Górze Zarząd Główny PTTK przyznał Medale PTTK „Za Pomoc i Współpracę” dla: Cezarego Przybylskiego, Krzysztofa Wiśniewskiego, Jerzego Łużniaka, Julity Izabeli Zapruckiej, Stanisława Firszta oraz Janiny i Jerzego Sieleckich. Medale wręczył Prezes ZG PTTK Jerzy Kapłon, a asystował mu Dariusz Nazarczuk.

Krzysztof Tęcza