JAN LITYŃSKI (1946- 2021)
21. 02. 2021 roku zmarł tragicznie Jan Lityński. Odszedł z tego świata z powodu miłości do zwierząt, utonął w rzece ratując psa.

W latach 1963-1968 studiował matematykę na Uniwersytecie Warszawskim. Był współorganizatorem i uczestnikiem „wydarzeń marcowych” w 1968 roku, po zdjęciu „Dziadów” z repertuaru Teatru Narodowego. Został skazany za to na karę 2,5 roku pozbawienia wolności. Należał do Komitetu Samoobrony Społecznej „KOR”. Współtworzył „Biuletyn Informacyjny”, pierwsze czasopismo wydawane poza zasięgiem cenzury w PRL. W 1977 redagował niezależne pismo „Robotnik”. W stanie wojennym został internowany a następnie aresztowany. Od 1984 działał aktywnie w podziemiu jako członek Regionalnej Komisji Wykonawczej NSZZ „Solidarność” regionu Mazowsze.
Był jednym z szesnastu oficjalnych Sygnatariuszy deklaracji Kręgu Przyjaciół Solidarności Polsko- Czechosłowackiej (06.07. 1987 roku).

Henryk Wójec, Julian Golak i Jan Lityński w roku 2011 w Pradze podczas pogrzebu Vaclava Havla

Jan Lityński urodził się rodzinie polsko-żydowskiej, jako syn Ryszarda Lityńskiego i Reginy z domu Lorenc. Jako kilkuletnie dziecko podczas uroczystości 22 lipca 1952 wręczał kwiaty prezydentowi Bierutowi, utrwaliła to Polska Kronika Filmowa.
W latach 1969-1970 pracował jako szlifierz w zakładach POLFER w Warszawie W latach 1971-1977 był programistą w Ośrodku Badawczo-Rozwojowym Informatyki. W 1976 roku był organizatorem i uczestnikiem akcji pomocowych dla robotników i ich rodzin w zakładach „Ursus” i represjonowanych pracowników w Radomiu.

6 VIII i 2 IX 1978 roku uczestniczył w spotkaniach z Vaclavem Havlem oraz z czołowymi działaczami „Karty 77” w Karkonoszach i na Borówkowej Górze, na granicy polsko-czechosłowackiej. W 1979 roku został współautorem Karty Praw Robotniczych. W lipcu i sierpniu 1980 roku był współorganizatorem niezależnej sieci informacyjnej, przekazującej prawdziwe wiadomości o strajkach w Polsce. Jako doradca wspierał strajkujących na wybrzeżu, na Śląsku oraz w Wałbrzychu. W listopadzie 1981 był współinicjatorem powstania Klubów Rzeczypospolitej Samorządnej „Wolność-Sprawiedliwość-Niepodległość”.
W latach 1989–2001 sprawował mandat posła na Sejm X kadencji z ramienia Komitetu Obywatelskiego, I i II kadencji z listy Unii Demokratycznej oraz III kadencji z listy Unii Wolności. 12 października 2010 został doradcą prezydenta Bronisława Komorowskiego, pełnił tą funkcję do 5 sierpnia 2015 roku.

Był autorem wielu publikacji w prasie polskiej i zagranicznej, m.in. w „Krytyce” „Pulsie”, „Tygodniku Mazowsze”, „Res Publice” i w innych pismach wydawanych poza zasięgiem cenzury. Publikował także na Zachodzie, np. w „Der Spiegel”, „Liberation”, „New Yorker”. Opublikował również kilka książek, m.in. „PSL 1945–47 – Model oporu”, „Solidarność – problemy, znaki zapytania”, „Książę jest nagi – uwagi o socjotechnice komunizmu”.

Janek Lityński był uczestnikiem wielu akcji Solidarności Polsko- Czesko-Słowackiej.
Moje ostatnie spotkanie z Jankiem miało miejsce w grudniu 2011 roku, podczas uroczystości pogrzebowych Vaclava Havla w Pradze, bowiem Janek, wspólnie z Henrykiem Wujcem reprezentowali Bronisława Komorowskiego, prezydenta RP. Rozmawialiśmy przy tej smutnej okazji bardzo długo. Wspominaliśmy śp. Vaclava Havla nie tylko podczas długich uroczystości pogrzebowych w katedrze św. Wita i na Hradzie, ale także później, w ambasadzie RP w Pradze.

Jan Lityński został odznaczony w 2006 roku, przez prezydenta Lecha Kaczyńskiego Krzyżem Komandorskim, a następnie Krzyżem Komandorskim z Gwiazdą (w 2008 roku). W 2015 roku otrzymał także Krzyż Wolności i Solidarności.

JULIAN GOLAK