We wrześniu mija dokładnie sto lat, kiedy to urodzony w Gryfowie Śląskim malarz Johannes Maximilian Avenarius wraz ze swoim pomocnikiem Paulem Weise zakończyli malowanie ścian reprezentacyjnego holu jagniątkowskiego domu Gerharta Hauptmanna. Pisarz, od dziesięciu lat literacki noblista (1912), otrzymał niezwykły urodzinowy prezent od swojego żydowskiego przyjaciela Maxa Pinkusa, który postanowił sfinansować to artystyczne zadanie, zapełniając kolorami ściany „Łąkowego Kamienia” w Karkonoszach.

Kiedy praca była wykonana, Avenarius zyskał sławę i pieniądze, bo dom Hauptmanna odwiedzała ówczesna europejska i światowa śmietanka towarzyska, podziwiająca wspaniałe dzieło i przekazująca informacje o jego twórcy. Avenarius, posiadający również talent literacki, napisał w 1936 roku wspomnienia z powstawania w 1922 roku dzieła, zwanego po jego zakończeniu Halą Rajską. Rozpoczynały się od słów: W pierwszej połowie 1921 roku znajdowałem się w trudnej sytuacji życiowej. W końcu zebrałem się na odwagę, by zwrócić się o radę do Gerharta Hauptmanna, który znał mnie przecież od lat dziecięcych. Słyszał już o rozpaczliwym położeniu, w jakim się znalazłem, z miejsca się zaangażował i polecił, abym niezwłocznie się u niego zjawił. Gdy z bijącym sercem kroczyłem po jego włościach w Jagniątkowie i mijałem staw w drodze do willi Łąkowy Kamień, niespodziewanie wyłonił się z zagajnika świerkowego: cały w bieli, ubrany w przewiewny strój, uśmiechnięty i promieniejący niczym ówczesny letni dzień. Z miejsca położył rękę na moim ramieniu i powiedział: słyszałem, że tkwi pan po uszy w tarapatach. Zapraszam od razu do domu, chciałbym panu coś pokazać. O pańskich kłopotach porozmawiamy potem.

Wspomnienia te otrzymało muzeum pisarza, gdzie postanowiono je przetłumaczyć (Małgorzata Urlich-Kornacka), zredagować (Janusz Skowroński) i wydać drukiem w obu wersjach językowych – niemieckiej i polskiej. Ale to nie koniec. Mając tak wspaniałą scenografię w postaci wymalowanych ścian, muzeum zaproponowało niekonwencjonalne zwiedzanie obiektu… w formie monodramu teatralnego opartego na tekście Avenariusa. Przedsięwzięcie chwyciło, wystarczy powiedzieć, że przed pandemią obejrzało je już ponad 800 widzów. Nadchodząca setna rocznica powstania Hali Rajskiej to znakomita okazja, aby tekst Avenariusa przypomnieć. Dlatego też muzeum postanowiło wyprodukowany przez siebie spektakl „Wyspa czyli Hala Rajska według Avenariusa” wznowić. Punktem wyjścia jest przyjazd w 1946 roku Avenariusa do pustego już domu w Jagniątkowie, z którego kilka dni wcześniej wyprowadzili się wszyscy domownicy i wywieziono trumnę ze zwłokami pisarza. Powracają wspomnienia, kiedy to w „Łąkowym Kamieniu” tętniło życie towarzyskie a stojącemu na skraju ubóstwa malarzowi, noblista dał wolną rękę. Artysta przyjął zlecenie na „raj na ziemi”, dzięki któremu w jego życiu odmieniło się wszystko… W rolę Avenariusa wcielił się aktor Jacek Paruszyński (Teatr im. C.K.Norwida w Jeleniej Górze). On też dokonał adaptacji wspomnień malarza uzupełniając je o książkę Janusza Skowrońskiego „Zapomniane tajemnice Karkonoszy”. Nad realizacją dźwięku i świateł czuwa Marek Oleksy. „Wyspa” to nowatorska i sprawdzona już propozycja obcowania z domem Hauptmanna.

W muzeum (Jelenia Góra – Jagniątków, ul. Michałowicka 32, dojazd MZK linia nr 15) można także nabyć książkę Avenariusa oraz obejrzeć przygotowaną na 100-lecie Hali Rajskiej okolicznościową wystawę o twórcy malowideł i ich uratowaniu pod koniec lat 90. XX wieku. Tymi przedsięwzięciami muzeum wpisuje się w obchody tegorocznych Europejskich Dni Dziedzictwa. Terminy jubileuszowego spektaklu zaplanowano na 17 i 18 września o godz. 18.00.

Z uwagi na ograniczoną liczbę miejsc w Hali Rajskiej na spektakl obowiązuje wcześniejsza rezerwacja (tel. 75 755 32 86) codziennie w godz. 9-18 (lub mailowa kontakt@muzeum-dgh.pl)

W poniedziałek 19 września o godz. 11.00 spektakl będzie grany dla młodzieży szkolnej.

Obejrzyj zwiastun spektaklu